Γκι και Ου – Ο κόσμος των φυτών στην εορτή των Χριστουγέννων
Με γκι και ου στολίζουμε αυτές τις εορταστικές ημέρες τα σπίτια μας, έθιμο που μεταφέρθηκε στην πατρίδα μας από τη Δύση.
Το ου (ίλεξ ο οξύφυλλος) είναι το γνωστό αρκουδοπούρναρο ή λιόπρινο ή λιόπουρνο της κοινής ελληνικής. Έχει φύλλα καταπράσινα, δερματώδη, λαμπερά και αγκαθωτά στην περίμετρό τους, οι δε καρποί του είναι σφαιρικοί με το χαρακτηριστικό ζωηρό κόκκινο χρώμα που το κάνει ιδιαίτερα δημοφιλές τις ημέρες των Χριστουγέννων για την γιορτινή διακόσμηση.
Τα κλαδιά του ιξού, γνωστός και ως γκι ή γκυ (από το γαλλικό gui) είναι πράσινα και φτάνουν περίπου μέχρι 60 εκ. Είναι αειθαλές φυτό με επιμήκη δερματώδη φύλλα, χρώματος πράσινου ή ελαφρά κιτρινωπού. Τα άνθη του βγαίνουν την άνοιξη και είναι μικρά και πράσινα. Οι καρποί του ιξού είναι μονόσπερμοι, στρογγυλοί, σχεδόν διάφανοι, γεμάτοι με μια κολλώδη ουσία. Εμφανίζονται με κιτρινωπή απόχρωση στα πλατύφυλλα δέντρα και με λευκή απόχρωση στα κωνοφόρα. Είναι αγαπημένη τροφή των ζώων το χειμώνα και το τιμούν, όταν καταφέρνουν να το βρουν ή να το φτάσουν.
Το φυτό των Χριστουγέννων με τους λευκούς καρπούς είναι το γκι και με τους κόκκινους το ου.
Η παράδοση του φιλιού κάτω από το γκι
Το έθιμο του φιλιού κάτω από γκι, πιθανόν να πηγάζει από τη Νορβηγική μυθολογία και πιο συγκεκριμένα την ιστορία της Frigg, της Σκανδιναβής θεάς του έρωτα, της γονιμότητας και προστάτιδας του γάμου. Όταν ο γιος της Baldr ονειρεύτηκε τον επικείμενο θάνατό του, τότε η Frigg απέσπασε έναν όρκο από όλες τις δημιουργίες της στη φύση, να προσέχουν τον γιό της και να τον προφυλάξουν από το κακό.
Όμως η Frigg παρέλειψε να ζητήσει υπόσχεση από το νεαρό φυτό γκι, με αποτέλεσμα ο Baldr να σκοτωθεί από βέλος του εχθρού, φτιαγμένο από γκι. Η καλή θεά λοιπόν για να ανακουφιστεί από τη θλίψη της, ανακήρυξε το γκι ως το σύμβολο της αγάπης, ώστε να μην προκαλέσει περισσότερο κακό.
Στην αρχαιότητα το γκι θεωρούταν φαρμακευτικό βότανο, ενώ μάλιστα οι Κέλτες δρυΐδες το θεωρούσαν ιερό σύμβολο της ζωής και της υγείας, καθώς στο κρύο του χειμώνα αυτό παρέμενε πράσινο, ενώ τα υπόλοιπα φυτά μαραίνονταν. Πέρα από τη χρήση του στις τελετές, το γκι θεωρούνταν σύμβολο της γονιμότητας, ενώ λειτουργούσε και ως φάρμακο για την αντιμετώπιση πολλών ασθενειών.
Στην αρχαία Ελλάδα το θεωρούσαν ιδιαιτέρως αφροδισιακό, εμποτισμένο με τη δύναμη της γονιμότητας και αντίδοτο σε κάποια δηλητήρια. Το φυτό βέβαια είναι τοξικό και, επομένως, δηλητηριώδες για τον μη ασθενή.
Για τους Ρωμαίους, το γκι θεωρούνταν σύμβολο ειρήνης και φιλίας. Σύμφωνα με ρωμαϊκό μύθο, οι εχθροί που πραγματοποιούσαν συνεδριάσεις κάτω από γκι, κατέθεταν τα όπλα τους και αγκαλιάζονταν.
Η παράδοση πέρασε στην Βρετανία. Τον 18ο αιώνα οι Βρετανοί έφτιαχναν «μπάλες» από γκι, με τις οποίες στόλιζαν τα σπίτια τους. Αν κάποιο ζευγάρι περνούσε κάτω από τα φυτά, τότε έπρεπε να φιληθεί και να κόψει έναν από τους καρπούς του. Οταν οι καρποί του φυτού τελείωναν, τότε το φυτό δεν θεωρούταν πια τυχερό.
